Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın ilk çeyreğine (ocak-mart) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna göre, GSYH tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı döneminde göre yüzde 4.5 artış gösterdi. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 1 trilyon 71 milyar 98 milyon lira olarak gerçekleşti.
GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde bu yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak diğer hizmet faaliyetleri yüzde 12.1, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 10.7, sanayi yüzde 6.2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 4.6, hizmetler yüzde 3.4, tarım yüzde 3, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2.4, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 1.9, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 1.6 arttı. İnşaat sektöründe ise yüzde 1.5 azalış görüldü.
Sanayi destekledi
Hane halkı nihai tüketim harcamaları yılın birinci çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 5.1 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları, yüzde 6.2 artarken gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 1.4 geriledi.
Mal ve hizmet ithalatı, yılın birinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 22.1 artış gösterirken, ihracatı yüzde 1 azaldı.
İş gücü ödemeleri yılın birinci çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 14.6, net işletme artığı/karma gelir yüzde 19.6 yükseldi. İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içindeki payı geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 39 iken bu oran yılın birinci çeyreğinde yüzde 38.6 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 40.7’den yüzde 42.1’e yükseldi.
Ekonomistler ilk çeyreği yorumladı
‘Yıl güçlü başladı, iç talep destekledi’
Jason Tuvey Capital Economics Gelişmekte Olan Piyasalar Kıdemli Ekonomisti
“Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte ocak ve şubat aylarındaki güçlü seyirle büyümeyi başardı. Büyüme iç taleple desteklendi. Kamu harcamalarındaki keskin artış ise kısmen Kovid-19 vakalarındaki artışla birlikte sağlık harcamalarında gerçekleşen yüksek orandaki harcamaları yansıtıyor.”
‘Türkiye üretim üssü olabilir’
Piotr Matys Rabobank Gelişen Piyasalar Kıdemli Kur Stratejisti
“Küresel kriz Türkiye için bir fırsat sunabilir. Çin’den Avrupa’ya yaklaşmayı planlayan ya da tedarik zincirini çeşitlendirmek isteyen yabancı şirketler için Türkiye cazip olabilir. Türkiye en büyük üretim üslerinden birine dönüşebilir.”
‘Sanayi, büyümeyi yukarı çekti’
Haluk Bürümcekçi Ekonomist
“Üretim yöntemiyle hesaplanan GSYH’yi, ilk çeyrekte sanayi sektörü yukarı çekti. Harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYH verilerine bakıldığında, ilk çeyrekte özel tüketim harcamaları ve stok birikimi büyümeyi destekledi. İlk sinyaller büyümenin ikinci çeyrekte belirgin düşeceğine işaret etmekte.”
Pozitif performans
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Türkiye’nin ilk çeyrekte, Avrupa Birliği, G-20 ve OECD ülkeleri arasında en güçlü büyüme performansı gösteren ülke olduğunu vurguladı. Albayrak, büyüme verisini değerlendirdiği yazılı açıklamasında şunları kaydetti:
“Bu veriler ekonomideki güçlü toparlanmanın ilk çeyrekte devam ettiğini ve özellikle Kovid-19 salgınına karşı verilen mücadelenin her alanda yakaladığı başarıyı ortaya koymuştur. Küresel ticarete ve tüm dünya ekonomisine darbe vuran salgın, mart ayının ikinci yarısından itibaren ülkemizde de etkisini göstermeye başlamıştır. Ülkemiz küresel salgın dönemine hazırlıklı girmiş ve bu süreci çok başarılı yönetmiştir. Öncü göstergeler en kötünün geride kaldığına ve ekonomide toparlanmanın başladığına işaret etmektedir. Pek çok bilinmez bulunmasına rağmen gerek salgınla mücadele gerekse ekonomi konusunda attığımız zamanlı adımlar ve aldığımız önlemler ile Türkiye, önümüzdeki dönemde de büyüme performansı açısından dünyadan pozitif ayrışan ülke olmayı sürdürecek, salgın sonrası dönemde de yıldızı parlayacak ülkelerin başında gelecektir.”
Normalleşme sürecinin başlamasıyla ekonominin hızla toparlanacağını öngören Albayrak şöyle devam etti:
“Ekonomik aktivitenin yılın son çeyreğinde potansiyel seviyesine döneceğini ve 2020’yi pozitif büyüme performansı ile tamamlayacağımızı tahmin ediyorum. Hedeflerimize ulaşacağız.”
Avrupa daraldı
Yılın ilk çeyreğinde 27 üyeli Avrupa Birliği (AB) ve 19 üyeli Euro Bölgesi sırasıyla yüzde 3.2 ve yüzde 2.6 daraldı. Küresel ekonomiye ilişkin tedirginliklerin ve belirsizliklerin arttığı bir ortamda birçok ülke daralırken, Türkiye ekonomisi peş peşe 3 çeyrek büyüdü. Türkiye, yüzde 4.5’lik büyüme oranıyla, henüz sonuçları açıklanmayan Estonya, İrlanda, Yunanistan, Hırvatistan, Lüksemburg, Malta ve Slovenya dışındaki tüm AB ülkelerinden de daha iyi bir büyüme performansı sergiledi.
Bu dönemde 12 ülke Avrupa ülkesinin ekonomisi daralırken, en fazla küçülme yüzde 5.4’le Fransa ve yüzde 4.8’le İtalya oldu. Almanya da yüzde 2.3 geriledi.
