Yaşanılan yerin önemli kültür miraslarından olan tarihi kalıntılar Torbalı’da azımsanmayacak seviyede. Metropolis Antik Kenti her geçen gün ilçeyle özdeşleşirken bazı tarihi kalıntıların bulunduğu alanda herhangi bi çalışmanın yürütülmemesi büyük kayıp olarak değerlendiriliyor. Başta Tulum Kalesi, Bademgediği Tepesi ve son olarak defineciler tarafından ortaya çıkarılan ve henüz herhangi bir araştırmanın yapılmadığı Taşkesik kalıntıları araştırılacağı günü bekliyor. Tulum, Kaplancık ve Taşkesik mahalle sakinlerinin de bir an evvel çalışma yürütülmesini istediği alanlardan olan Bademgediği Tepesi’nde bir dönem çalışma yürütülmüştü. Burada birçok kalıntı ve ize rastlanmasına rağmen çalışmalar durdurulmuş, etrafına çekilen dikenli teller bile zamanla çürüdü. ÇALIŞMALAR YÜRÜTÜLSÜN Sanayi, ticaret ve tarım hizmetlerinin geniş yer aldığı Torbalı’da turizm ise oldukça düşük seviyede bulunuyor. Turizmle özdeşleşmiş Selçuk ve Efes gibi tarihi kentlerin güzergahı üzerinde bulunan Torbalı’da tarihin gün yüzüne çıkarılması buraya giden kişilerin de dikkatini çekebileceği, bunun da ilçe adına büyük bir gelişme olacağı belirtiliyor. Bademgediği Tepesi, Tulum Kalesi, Taşkesik kalıntıları gün yüzüne çıkarılmak için çalışma beklerken Metropolis Antik Kenti’nde çalışmalar hala sürüyor. İlçe vatandaşlarının çalışma yürütmesini istediği bu kalıntılar her geçen gün toprak altında kalıyor. BADEM GEDİĞİ 3500 YIL ÖNCESİNDEN KALMA Geçtiğimiz yıllarda Bademgediği Kalesi’nde yapılan kazılarda, 3500 yıl önceki insanların kullandıkları malzemeler ve yaşam alanları belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştı. Bu dönemde ilçe merkezi Tepeköy’de dahil olmak üzere, Torbalı ovasındaki gölün çevresinde 10’a yakın küçük yerleşim birimi olduğu ve yerleşimlerden bazılarının Ayrancılar kaynak suyunu kullandığı tespit edilmişti.  Bu tepede Recep Meriç yönetiminde sürdürülen kazılarda ele geçen Geç Minos dönemine ait seramik parçalarının incelenmesi ile savaşın yaşandığı M.Ö. 1375-1300 arasına tarihlenebilen bir evreye işaret edilmektedir. Önceleri sadece bir tepe olan ve birbirinden önemli kalıntıların bulunduğu alan bu yer büyük bir titizlik sonucu gün yüzüne çıkarılmıştı. Üç yıl gibi kısa bir sürede bu hale gelen kazı alanı ilçenin tarihine de zarar veriyor. DEFİNECİLER YAĞMALIYOR İlkçağ’da önemli bir savunma merkezi olarak öngörülmüş Tulum Kalesi, köyün çıkışından hayvan çiftliklerine doğru bağlanan köy yolunun hemen kıyısında yükselen bir tepenin üzerinde yer alıyor. Kale, tepenin üst kesimlerinde yer alan bir iç kale ve Güneye doğru alçalarak dağı çepeçevre kuşattığı izlenimini veren duvar izlerinden de anlaşıldığı üzere bir dış kaleden oluşuyor. Tepenin Kuzey yamacı, son derece dik ve yalçın bir görünüme sahip bulunuyor. Biraz ilerde Kuzey yönünü tarayan Helenistik duvar parçaları bulunan alanda henüz bir çalışma yürütülmedi. Bunun gibi bir çalışmanın yürütülmediği alan olan Taşkesik kalıntıları da defineciler tarafından her geçen dönem yağmalanmaya çalışılıyor. Torbalı halkı bir an evvel bu alanlarda çalışma yürütülmesini umut ediyor.