Torbalı Lotus Psikoloji Uzman Psikoloğu Ceren Kılıçlı Çetin, “Kendimize nasıl daha şefkatli davranabiliriz?” isimli yazı kaleme aldı. Şefkat, başkalarının acılarından etkilenmeyi, başkalarının acılarının farkında olmayı, bu acılardan kaçmamayı ve kayıtsız kalmamayı ifade eder. Bu sayede başkalarına karşı şefkatli olma ve onların acılarını hafifletme arzusu hissederiz. Şefkat ayrıca yanlış yapan veya başarısız olan kişileri yargılayıcı olmayan bir tutumla anlamayı da içerir.
Öz şefkat ise; kişinin kendi deneyimini, diğer insanlar tarafından paylaşılan bir deneyimin ışığında görmesini sağlar. Acı, başarısızlık ve yetersizliklerin insan olmanın bir parçası olarak değerlendirmesini ifade eder. Kişinin kendisi dahil tüm insanların merhameti hak ettiği düşüncesi hakimdir. Aynı şekilde kendisine karşı daha az yargılayıcı olma, beraberinde başkalarına karşı da böyle olmayı içerir.
Öz şefkat kişinin kendi acısı karşısında güçlü duygular hissetmesi, bu acılara açık olması, acılarından kaçmaması veya onlardan kayıtsız kalmaması, kendi acılarını hafifletme ve kendini nezaket/şefkat ile iyileştirme arzusu içinde olmasıdır. Yani kişinin duygusal zorluklar yaşadığında kendisine karşı sevecen ve merhametli davranmasını ifade eder. Öz şefkatli bireyler kendi acılarına, yetersizliklerine ve başarısızlıklarına yargılayıcı olmayan bir tutum ile anlayış gösterir, kendilerine karşı nazik bir tutum ve koşulsuz kabul ile yaklaşır. İnsanlar her zaman tam olmak istedikleri kişiler olamazlar; öz şefkate sahip bireyler bu gerçeği kabul eder ve kendilerine sempati ve şefkat ile yaklaşırlar. Ancak, bu gerçeğin reddedilmesi halinde kişiler psikolojik iyi oluşlarında düşüş yaşarlar ki bu da stres, hayal kırıklığı ve öz eleştiriyi ortaya çıkartabilir.
Öz şefkatin üç temel alt boyutu vardır:
- Öz-sevecenlik: sert öz eleştiri ve yargılamanın karşıtı olarak sevecenlik ve anlayışı temsil eder. Ancak öz-sevecenlik kişinin ne isterse yapmasına izin vermesi ya da yapılan her davranışı affetmesi anlamına gelmez. Kendine müsamaha göstermek, zorluklardan kaçınmak yerine, cesaret ve sıcaklık ile anı kabul etmek ve yeni zorluklara hazır olmaktır.
- Ortak paylaşımların bilincinde olmak: kişinin kendi deneyimlerini başkalarınınkinden ayrılmış ve izole edici görmesinin karşıtı olarak bu deneyimleri insan yaşantısının ortak, doğal ve paylaşılan bir parçası olarak görmesidir.
- Bilinçli farkındalık: kişinin acılarıyla aşırı özdeşleşmesinin karşıtı olarak acılarını veya acı veren düşünce, duygu ve tutumlarını stabil bir farkındalık seviyesinde tutmasını ifade eder.
Özetle öz şefkat kendinize karşı sahip olabileceğiniz olumlu bir tutumdur. Kendinizle affedici, kabul edici ve sevgi dolu bir ilişki kurabilmektir.
Peki kendinize nasıl daha şefkatli davranabilirsiniz?
- Kendinizi olduğunuz halinizle kabul edin:
Güçlü yanlarınızı ve eksikliklerinizi kucaklayın, onlar sizi siz yapan özellikleriniz.
- Keyif aldığınız şeyleri yaparak zaman geçirin:
Kendinize gerçek mutluluğu deneyimleme izni vermek, sevdiğiniz bir şeyi yapmak için hayatınızdan zaman ayırmak bir şefkat eylemidir.
- Başkalarıyla paylaşımda bulunun:
Öz şefkat kendinize nasıl baktığınızla ilgili olsa da, onu geliştirmenin en iyi yollarından biri başkalarıyla bağlantı kurmaktır. Kim olduğunuzu başkalarıyla paylaştığınızda, yalnız olmadığınızı göreceksiniz.
- Kendinize çok sevdiğiniz bir arkadaşınıza davrandığınız gibi davranın:
Bir arkadaşınız üzgün ise elini tutarsınız, ona karşı anlayışlı olur ve empati kurarsınız. Aynı hassasiyeti kendiniz için de gösterin.
- İç sesinizi dönüştürün:
Olumsuz kendi kendine konuşmanızı, duygularınızı bilinçli bir şekilde kabul ederek kendinize verdiğiniz şefkatli, sevgi dolu bir yanıtla değiştirin.
